Een paar jaar geleden had ik het voorrecht om in een tropisch moerasgebied te mogen vertoeven. Een fantastische ervaring met prachtige vogels, planten, vergezichten en avonturen. Ik kan mij geen mooiere plek bedenken. Maar het is tegelijkertijd ook een heel moeilijke plek voor mensen om te overleven. Dat verklaart ook de tegenstrijdige associaties die we hebben bij het woord moeras. Hemel of hel?
Een moeras is volgens de definities ‘een overgangsgebied tussen water en land, gekenmerkt door bijzondere plant- en diersoorten.’ Ook wel ‘een drassig, modderig land, waar je in wegzakt’.
Zoals dat soms gaat moest ik aan het onderwijs denken.
Een moeras is een beeldende metafoor voor veel (onderwijs)organisaties. Ik doel dan op het overgangsgebied met veel bijzondere plant- en diersoorten. Bijzondere mensen – leerlingen en leerkrachten bevinden zich op de overgang van ‘thuis’ naar ‘maatschappij’ en onderwijs is voor hen het kanaal waardoor zij leren zich staande te houden en te ontplooien in de toekomst. Een hemelse plek.
Maar helaas roept onderwijs bij mij ook beelden op van de tweede definitie. Mijn ervaring in dat tropische moeras is er ook een met een onwelriekende moddergeur, zelfs de verse vis smaakte er naar modder. Dat hoort er klaarblijkelijk bij.
Dan wordt een moeras toch een beetje een lelijke metafoor. Eindeloos vergaderen, niet beslissen, oeverloos evalueren zonder te reflecteren en elk jaar dezelfde constateringen doen zonder veranderingen. En als klap op de vuurpijl duikt er zo nu en dan een krokodil (in tranen) op. De onderwijssector gooit ondertussen met modder en vraagt anderen om problemen op te lossen met meer beleidsmiddelen, minder beleidswijzigingen en vooral veel meer geld.
Heeft u als bestuurder of leidinggevende ook wel eens het gevoel dat u in de tweede metafoor beland bent. Wilt u aan de zuigende modder ontsnappen? Dan wordt het tijd voor een andere aanpak waarin de positieve kracht van uw organisatie centraal staat.
Weet u bijvoorbeeld welke talenten en drijfveren van uw mensen uw organisatie duurzaam verder kunnen helpen? Dergelijke inzichten vormen een belangrijk startpunt om vernieuwing te realiseren.
