Met regelmaat lees ik, net als jij, over ruzies en conflicten in de maatschappij. Over de meest fundamentele dingen of juist over de kleinste zaken. En altijd is het de vraag: wie zet de eerste stap? En misschien ook wel: waarom is het zover gekomen dan?
De wereldproblemen ga ik hier niet behandelen. Daar zijn anderen voor, maar die kleine problemen op het werk of thuis, daar kan ik wat mee.
Een algemene regel is dat van degene met de meeste vaardigheden het meeste verwacht wordt. Noblesse s’oblige klinkt dat wat chiquer. Adeldom verplicht. In deze context gaat het echter niet over de afkomst of over geld maar over het voorrecht een talent te bezitten. Die bezitter van dat talent heeft volgens het gezegde de plicht zich ernaar te gedragen.
Dat komt er doorgaans op neer dat van iemand met meer bagage verwacht wordt dat die in staat is de situatie te overzien en in staat is gericht de eerste stap te zetten naar oplossing van een conflict. Maar dat geldt natuurlijk niet alleen bij ruzies. In het algemeen zal iemand die het meest vaardig omgaat met dat wat hem of haar eigen is in staat zijn een situatie goed in te schatten en dus daar een vooroplopende rol in te hebben. Wat zijn dan mijn ‘adellijke’ plichten? En welke rol wordt er dan verwacht?
Geen heel gekke vragen. In mijn praktijk kom ik regelmatig mensen tegen die er duidelijk blijk van geven nog niet echt te weten hoe ‘adellijk’ met de eigen aanleg om te gaan.
Het zijn de steeds verder oplopende conflicten, afgunst, boosheid, venijn en dat soort emoties die het effectief inzetten van eigen talenten vertroebelen of teniet doen.
Maar ook goed bedoeld ‘moederen’ zonder eerst te vragen of er hulp nodig is. Ik ken het zelf ook regelmatig en ben net als jij een mens, gelukkig. Wat denk je van sturend optreden en je vervolgens beklagen dat ‘niemand hier ook maar enige verantwoordelijk neemt’. Terwijl jij ze zelf de verantwoordelijkheid net ontnomen hebt?
De transactionele analyse kent daar een jargon voor. De optimum wijze om de eigen talenten in te zetten is door volwassenheid te demonstreren. De eigen autoriteit, verantwoordelijkheid en integriteit worden erkend door jezelf voor datgene waar jij talent voor hebt. Dat talent zet je dan ook op logische wijze in in het contact met de ander.
Ik geef je een voorbeeld van zo’n volwassen uitwerken van de eigen talenten. Dominantie, we hebben het allemaal op gezette tijden nodig om krachtig op te treden en te handelen. Immers, doen we dat niet dan komt er niets terecht van onze plannen. De volwassen uitdrukking van een aanleg om duidelijk en sturend op te treden is door direct en impactvol de ander tegemoet te treden. Uiteraard zonder die ander de gelegenheid te ontnemen om zelf ook dragend te zijn. De onvolwassen uitdrukking van dominantie? Zelfverzekerd sturen verandert dan in ongedurige driftigheid of directieve bazigheid. Subtiele inspiratie verwordt tot onderdanig en onzeker afwachten of liefdevolle warrigheid. Klinkt toch allemaal wat minder effectief, niet? Zeker als die ander een specifieke aanleg heeft om assertief te zijn, om confrontaties aan te gaan en hij zijn ‘adellijkheid’ ook nog niet helemaal beheerst. Het conflict is geboren.
Het is dus de kunst van het bewust worden van eigen (on)volkomenheden en het leren omgaan daarmee. De eigen drijfveren, talenten en identiteit zonder waardeoordeel onder ogen komen. Je bereikt zo een volwassen positie waarmee je jouw autoriteit kan laten gelden en de ander kan helpen. Drie vragen helpen:
- Wat is mijn aanleg / talent?
- Wat is de volwassen expressie daarvan?
- Wat houdt mij tegen of leidt mij ervan af om die tot ontplooiing te brengen?
Zo wordt persoonlijke ontwikkeling de mooiste en meest waardevolle arbeidsvoorwaarde die je hebt en is elke (werk)dag weer een boeiende ervaring. Een mooie gedachte niet? Of ben ik nu een beetje een dromerig en speels kind?
